Consultatiereactie Wethoudersvereniging wijziging van de Regeling rechtspositie decentrale politieke ambtsdragers in verband met beveiligingsmaatregelen voor decentrale bestuurders
De Wethoudersvereniging heeft positief gereageerd op de recente voorgestelde wijziging van de Regeling rechtspositie decentrale politieke ambtsdragers, die beveiligingsmaatregelen voor decentrale bestuurders mogelijk maakt. Wij erkennen de toenemende druk op onze democratie en het groeiende wantrouwen in de samenleving, zoals gerapporteerd door de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Staat van het Bestuur.
Wij zijn van mening dat deze zorgwekkende trends kunnen worden omgekeerd door te investeren in bekwaamheid, betrokkenheid en betrouwbaarheid. Transparantie en zichtbaarheid zijn cruciale instrumenten in deze inspanning. We zijn het eens met de vaststelling in de toelichting op de wijziging van de Regeling dat een gebrek aan deze factoren kan leiden tot een toename van agressie, bedreiging, intimidatie en fysiek geweld tegen politieke ambtsdragers en hun naasten. Ook zijn we dankbaar voor de wijziging van de regeling, die het eenvoudiger maakt om beveiligingsmaatregelen te treffen, zelfs als er nog geen directe dreiging is. Zo hopen we dat deze maatregelen voornamelijk preventief zullen zijn en dat situaties waarin daadwerkelijke bedreigingen plaatsvinden, zullen worden voorkomen. Mocht dit wel het geval zijn, dan moeten ambtsdragers kunnen rekenen op aanvullende hulp en (psycho)traumatische begeleiding en nazorg.
Wij benadrukken echter dat beveiligingsmaatregelen alleen niet voldoende zijn. Al enige tijd zijn we in gesprek met het ministerie over het aantrekkelijk houden van het politieke ambt. Dit omvat het doorbreken van de neerwaartse spiraal van wantrouwen en escalatie en het opstarten van een positieve campagne. Het stimuleren van bekwaamheid door middel van opleidingen, trainingen en reflectie, het vergroten van de betrokkenheid door wethouders handvatten te geven om de interactie met inwoners en de gemeenteraad te bevorderen, en het vergroten van de betrouwbaarheid door ruimte te bieden om ambities daadwerkelijk uit te voeren, zijn allemaal onderdeel van deze inspanning.
Ook roept de Wethoudersvereniging op tot een adequate rechtspositie om de juiste bestuurder op de juiste plek te krijgen. Te vaak hebben potentiële kandidaten moeten afzien van het ambt van wethouder vanwege het hoge risico en de lage waardering. Wij merken op dat de verantwoordelijkheid van wethouders de afgelopen jaren onevenredig hard is gegroeid in vergelijking met de waardering, vooral gezien de gevolgen van de coronapandemie en andere grote uitdagingen zoals de woningbouwopgave, energietransitie, aangekondigde stikstofmaatregelen en vluchtelingenopvang. Wij verzoeken het ministerie om evenredige aandacht te besteden aan het versterken van de positie van wethouders, naast de ondersteuning van programma's om de rol en positie van raden en statenleden te versterken en investeringen in het burgemeestersambt. Wij zijn ervan overtuigd dat een betere positionering van wethouders automatisch zal leiden tot een betere rolverdeling van de raad en de burgemeester.