VOG voor integriteit is niet zaligmakend
De Wethoudersvereniging herkent zich in de ambitie van het Rijk om via een wetsvoorstel de bestuurlijke integriteit te bevorderen en om meer mogelijkheden te creëren om bestuurlijke problemen het hoofd te bieden.
De primaire verantwoordelijkheid voor een zorgvuldige kandidaatstelling dient te liggen bij de betreffende politieke partij die een kandidaat wil voordragen én bij de betreffende kandidaat samen. De VOG is en blijft een momentopname waarbij nog onvoldoende is uitgewerkt wát het kunnen overleggen van de VOG precies vertelt. De aanwezigheid van de Commissaris van de Koning bij besloten vergaderingen en bijvoorbeeld collegevergaderingen doet inbreuk op de autonome rol van gemeenten. Het instellen van een onafhankelijk orgaan heeft onze voorkeur.
Verplichting Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) voor bestuurders
De VOG is en blijft een momentopname waarbij nog onvoldoende is uitgewerkt wát het kunnen overleggen van de VOG precies vertelt. In belang van de kandidaat wethouder is het noodzakelijk vooraf en bij wet duidelijk te maken waarop wordt getoetst bij het overleggen van de VOG. Naar onze mening zal vooraf helder moeten zijn hoe deze beoordeling plaatsvindt. Ook geeft de Wethoudersvereniging mee dat het verkorten van de behandeltijd voor de VOG aanvraag gewenst is. De selectie van een wethouder geschiedt vaak onder grote druk en met de nodige vertrouwelijkheid. De aanvraag van een VOG kan hierin tot ongewenste vertraging leiden.
Risicoanalyse
De primaire verantwoordelijkheid voor een zorgvuldige kandidaatstelling dient te liggen bij de betreffende politieke partij die een kandidaat wil voordragen én bij de betreffende kandidaat samen. De burgemeester zou deze primaire verantwoordelijkheid moeten ondersteunen en in ieder geval niet over moeten nemen. Zo wordt er naast de wettelijke uitsluitingen ook bekeken of er eventuele conflicterende belangen zijn, die vooraf bekend en beoordeeld moeten worden, alvorens over te kunnen gaan tot beëdiging.
De toetsing op integriteit kan onderdeel uitmaken van de beoordeling van geschiktheid van de kandida(a)ten. Indien een zwaardere toetsing aan de orde is, zouden kandidaten voorafgaand aan hun (openbare) kandidaatstelling bewust moeten zijn dát en waaraan wordt getoetst.
Bij de toetsing van de integriteit van de kandidaat-wethouder zou zoveel mogelijk rekening gehouden moeten worden met de inbreuk(en) op de privacy van de betreffende kandidaat.
Versterking van de positie van de commissaris van de Koning als rijksorgaan
De Wethoudersvereniging is van mening dat de aanwezigheid van de Commissaris van de Koning bij besloten vergaderingen en bijvoorbeeld collegevergaderingen inbreuk doet op de autonome rol van gemeenten in onze gedecentraliseerde eenheidsstaat.
Daarnaast zal een dergelijke bevoegdheid spanning kunnen brengen in de inhoudelijke relatie tussen gemeente en provincie.
De Wethoudersvereniging is van mening dat het instellen van een onafhankelijk orgaan of onderzoeksraad met bevoegdheden op het gebied van bestuurlijke integriteit (zoals voorheen BIOS) een goede stap zou zijn.