Artikel Binnenlands Bestuur ‘De stem van wethouders laten horen’
De kabinetsformatie komt langzamerhand op stoom. Met zicht op een nieuw kabinet is dit het moment bij uitstek om in te zoomen op de inzet van de Wethoudersvereniging de afgelopen en de komende tijd. Directeur van de vereniging, Jeroen van Gool, licht die inzet toe.
Naast de drie “o’s”: onderzoek, ontwikkeling en ondersteuning is belangenbehartiging een van de vier pijlers van de Wethoudersvereniging. Het is een belangrijk onderdeel, zeker wanneer er wetswijzigingen aan de orde zijn die de positie van wethouders raken. Jeroen van Gool: ‘Een wijziging die onlangs speelde was die van de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa), half mei nam de Tweede Kamer die aan. In de wet is nu onder meer opgenomen dat politieke ambtsdragers het ontvangen van de Appa-uitkering (in de volksmond bekend als de wachtgeldregeling) stop kunnen zetten zonder dat ze al ontvangen uitkering hoeven terugbetalen of het recht vervalt.’
Druk
‘Daar is op zichzelf niet veel mis mee’, vervolgt Van Gool. ‘We maken ons wel zorgen dat het mógen afzien, leidt tot maatschappelijke of politieke druk, die voormalig wethouders ertoe dwingt om er daadwerkelijk van af te zien. De Appa-uitkering is een vangnetregeling die zorgt dat ambtsdragers politieke verantwoordelijkheid kunnen nemen om af te treden. Ze hebben een onzeker bestaan met een hoog afbreukrisico, dat onder financiële druk die gemeenten ervaren en het takenpakket dat steeds zwaarder wordt alsmaar toeneemt. Een werknemer heeft ontslagbescherming en kan onderhandelen over salaris en secundaire arbeidsvoorwaarden die passen bij de aard en omvang van het werk. Politieke ambtsdragers kunnen dat niet. De Appa-uitkering is een recht. Alleen de rechthebbende bepaalt of hij de uitkering ontvangt of bijvoorbeeld laat aanvullen tot een bepaald minimum. Wethouders die druk ervaren om van de uitkering af te zien, roep ik op zich te melden bij de Wethoudersvereniging.’
Rol en positie
Als belangenbehartiger pleit de Wethoudersvereniging voor de afschaffing van het deeltijdwethouderschap. ‘Het wethouderschap is een ondeelbaar ambt, net als burgemeesters of raadsleden een vaste vergoeding krijgen voor hun ambt. We zien dat wethouders vaker parttime zijn aangesteld, terwijl zijn vaak meer dan voltijds uren draaien. Verder willen wij dat gemeenten zelf mogen bepalen hoeveel wethouders ze aanstellen.’ Een derde aandachtspunt is de opgelaaide discussie over de rol van burgemeesters. ‘Verschillende onderzoeken stellen voor die aan te passen. Wat ons betreft niet zonder te kijken naar de positie van wethouders en de rest van het gemeentebestuur.’
Kwaliteit en ondersteuning
De Wethoudersvereniging volgt de formatie ook op de voet. Waar vragen ze vooral aandacht voor? ‘De tekorten bij gemeenten zijn hoog, die leidden tot versoberingen van het voorzieningenniveau. Het gemeentefonds is dé bron van inkomsten van gemeenten. Daar moet geld bij, de situatie is anders onhoudbaar. Daarnaast en daardoor stijgt het afbreukrisico voor wethouders. Het is belangrijk dat we de kwaliteit van het openbaar bestuur behouden. We doen als vereniging onderzoek om te kijken wat daarvoor nodig is. Aandacht, waardering én ondersteuning voor de mensen die het moeten doen, hoort daar zeker bij. Die ondersteuning blijven we als vereniging vanzelfsprekend ook bieden.’