Documenten
- Handleiding basisscan integriteit voor kandidaat-bestuurders | 2019 850 KB
- Integriteitstoetsing kandidaten decentrale politieke partijen | 2020 559 KB
- Brief aan TK: Wijziging wetsvoorstel bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur 119 KB
- Powerpoint: Integriteit aan collegetafel - Agenda Eerste Gesprek 3.7 MB
- Handreiking: Integriteit aan de collegtafel 272 KB
- Op pad in de Gemeente: Integriteit aan de collegetafel 129 KB
Integriteit
Integriteit is een thema dat nooit af is, al is het maar omdat door de tijd heen ideeën over welk handelen wel en niet acceptabel is kunnen veranderen.
Bovendien doen zich gedurende een collegeperiode steeds nieuwe ontwikkelingen voor die ook kunnen raken aan de integriteit van elk van de collegeleden. Voor bestuurders zijn er verschillende opties om hun eigen integriteit of die van een ander tegen het licht te houden. Leden van het college van B&W kunnen nu ook gebruik maken van deze praktische tools (producten die nog gelinkt moeten worden zie hieronder) om integriteit bespreekbaar te maken en te houden.
| > Brief aan TK 25 april 2023 | > Protocol gemeente Eindhoven |
| > Onderzoek Universiteit Twente | > Onderzoek Moresprudentie |
| > Opiniestuk Volkskrant | > Handboek Integriteit BZK |
Handreikingen voor een doorlopend gesprek
Doel van de handreiking
Het bespreekbaar maken en houden van integriteit aan de collegetafel is niet vanzelfsprekend. Soms is er zelfs sprake van een zekere verlegenheid om over integriteit te spreken. Tegelijkertijd wordt het belang van aandacht voor integriteit breed ervaren en zijn er verschillende instrumenten geïntroduceerd om de integriteit van het openbaar bestuur te bevorderen. Deze instrumenten zijn vooral gericht op de instroom van kandidaat-bestuurders, zoals een risicoanalyse en een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG).
Als gevolg van de wetswijziging in de ‘Wet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur’ wordt de VOG naar verwachting vóór 1 april 2022 een vereiste bij de benoeming van bestuurders.
Het wetsvoorstel voor een risicoanalyse voor nieuwe wethouders wordt voorlopig niet ingediend door het ministerie van BZK. Vanwege het grote belang dat de regering hecht aan het bevorderen van de integriteit van het openbaar bestuur, verzoekt de minister de burgemeesters te stimuleren dat er toch een vrijwillige risicoanalyse van nieuw te benoemen wethouders zal plaatsvinden, zoals dat bij veel gemeenten reeds gebruik is.
Daarnaast blijkt er behoefte te bestaan aan het bespreekbaar maken en houden van casuïstiek en het gedrag daarbij gedurende de ambtsperiode. Een praktisch instrument hiertoe ontbreekt echter nog. Deze handreiking is dan ook gericht op het aandragen van handvatten en mogelijke werkvormen om integriteit daadwerkelijk op tafel te krijgen in het college gedurende de gehele bestuursperiode. Op die manier wil de handreiking bijdragen aan het stimuleren van bewustwording van de eigen en de collectieve rol van leden van het college van B&W in het bespreken van integriteitsvraagstukken en houvast geven om het gesprek praktisch vorm te geven.
Voor wie
De handreiking is primair gericht op burgemeesters en wethouders. Maar ook betrokkenen die een college van B&W adviseren of ondersteunen bij het bespreekbaar maken van het thema, zoals de gemeentesecretaris of een bestuursadviseur integriteit, kunnen de handreiking gebruiken. Kortom, deze handreiking is voor iedereen die aan de slag wil met het bespreekbaar maken en houden van integriteit aan de collegetafel.
Totstandkoming van de handreiking
Deze handreiking is opgesteld door de Wethoudersvereniging in samenwerking met Necker van Naem en is mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Bij de samenstelling van de handreiking is kennis genomen van handreikingen, tools en werkvormen die eerder zijn ontwikkeld om integriteit bespreekbaar te maken (al dan niet voor andere doelgroepen). Denk onder meer aan de eerder verschenen Handleiding basisscan integriteit voor kandidaat-bestuurders (2019) en Handreiking integriteitstoetsing van kandidaten voor decentrale politieke partijen (2020). Op onderdelen is er dus al veel materiaal en kennis beschikbaar die ook behulpzaam is op het thema van deze handreiking: integriteit aan de collegetafel. Daarvan is gebruik gemaakt.
Daarnaast zijn zes gesprekken gevoerd met wethouders en burgemeesters over hoe integriteit in hun gemeente op de agenda staat. Ook zijn twee expertmeetings georganiseerd. Daarin is met integriteitsexperts en vertegenwoordigers van de beroeps- en belangenverenigingen gesproken over ontwikkelingen op integriteitsgebied, de huidige praktijk van aandacht voor integriteit in colleges en de factoren die daarin bevorderend of belemmerend werken.
Opzet van de handreiking
De handreiking bestaat behalve uit deze oplegger uit verschillende individueel te raadplegen en te gebruiken tools en werkbeschrijvingen. In de oplegger wordt niet alleen het doel en de opzet van de handreiking toegelicht, maar wordt ook stilgestaan bij de randvoorwaarden voor een goed gesprek over integriteit. Om het optimale uit de inzet van de tools en werkbeschrijvingen te halen is het zaak daar aandacht voor te hebben.
Drie tools zijn volledig uitgewerkt en kunnen direct worden ingezet om het gesprek over integriteit in het college te faciliteren. Het gaat daarbij om: Aan de slag - Een agenda voor het eerste gesprek over integriteit, Op pad in de gemeente en de set van 48 kaarten met zogenoemde gesprekstarters. Aanvullend bevat de handreiking zes alternatieve suggesties voor werkvormen, bedoeld ter inspiratie om te variëren in de manier waarop integriteit in het college aan de orde kan komen. In de toekomst kunnen nieuwe tools en werkvormen worden toegevoegd. Op www.weerbaar-bestuur.nl zijn daarnaast werkvormen te vinden die al eerder zijn ontwikkeld om weerbaarheid, ondermijning en integriteit bespreekbaar te maken.
De tools en werkvormen zijn onafhankelijk van elkaar te gebruiken. Dat betekent dat colleges kunnen kiezen om er een of meerdere in te zetten en dat zij die vorm(en) kunnen kiezen die passen bij de setting of het moment. Sommige tools zijn in te passen in de agenda van de wekelijkse collegevergadering, andere komen beter tot hun recht in speciaal georganiseerde bijeenkomsten (zoals een integriteitssessie tijdens een heidag). Vanzelfsprekend zijn er ook tools en werkvormen die in beide situaties kunnen worden ingezet.
Gesprekstarters
De kaarten met gesprekstarters zijn bovendien tegen verzendkosten via de Wethoudersvereniging in gedrukte vorm te bestellen.
Tools
Eerder zijn een aantal tools ontwikkeld om integriteit aan de collegetafel goed bespreekbaar te maken. Ook deze tools zijn hiernaast te downloaden.