Artikel Binnenlands Bestuur: Naast elkaar de schouders eronder
Jeroen van Gool heeft een betoog geschreven voor het magazine van Binnenlands Bestuur. Dit betoog verscheen in de editie van 16 september 2022. Je kunt het betoog hieronder of in het magazine van Binnenlands Bestuur lezen.
Naast elkaar de schouders eronder
De nieuwe colleges kunnen hun mouwen opstropen: er is geen sprake van één crisis maar van meerdere crises. Hoog tijd voor alle overheden om gezamenlijk deze crises aan te pakken, betoogt Jeroen van Gool, directeur van de Wethoudersvereniging. ‘Niet boven of onder elkaar en al helemaal niet tegenover elkaar. We moeten het samen doen. Als één overheid?
De meeste colleges hebben de eerste 100 dagen erop zitten; de wittebroodsweken zijn voorbij. De komende weken worden de meerjarenbegrotingen vastgesteld en kunnende nieuwe colleges aan de slag met hun eigen doelen én met de ambities van andere overheden. Jeroen van Gool licht toe: ‘Steeds meer overheidstaken liggen op het bordje van gemeenten. Het belang van wethouders als bestuurders van die gemeenten is gegroeid. Ze spelen een cruciale rol in het aanpakken van de huidige crises: of je het hebt over klimaat, stikstof, asielopvang, de jeugdzorg of het tanende vertrouwen in de overheid; het kan niet zonder gemeenten en niet zonder de inzet van wethouders. Nederland is een wethoudersland.”
Gelijkwaardig in gesprek
Veel overheidstaken liggen op het bord van wethouders maar de uitvoeringsvrijheid bij Rijksbeleid is vaak niet groot. Daar wringt de schoen volgens Van Gool. ‘Op verschillende vlakken bepaalt Den Haag top-down wat er moet gebeuren. Niet zelden komen overheden hierdoor tegenover elkaar te staan. Dat is slecht voor het vertrouwen in de overheid. Ik denk dat het goed is dat het Rijk beseft dat gemeenten meer zijn dan een uitvoeringskantoor. De gemeente is de eerste overheidslaag; wethouders hebben dagelijks contact met inwoners en weten dus beter dan het Rijk wat de impact is van Haags beleid. De landelijke overheid kan profiteren van die kennis door gelijkwaardig met wethouders in gesprek te gaan over uitdagingen, kansen en het gemeenschappelijk belang. Als Wethoudersvereniging helpen we graag om deze gesprekken te faciliteren, onze deur staat altijd open. Ook de VNG, Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en Nederlandse Vereniging voor Raadsleden zijn vast en zeker bereid om het gesprek aan te gaan over maatschappelijke gedragen oplossingen voor de problemen waar we voor staan.”
Algemeen belang
‘Het is in het belang van onze gedecentraliseerde eenheidsstaat dat we samen het voorzieningenniveau in stand houden. Niet door ons als overheden boven of onder elkaar te plaatsen en al helemaal niet tegenover elkaar, maar naast elkaar, als één overheid met oog voor het algemeen belang van onze inwoners. Gezamenlijke opgaven moeten we gezamenlijk oppakken met ruimte voor lokale kleuring. De kansen en uitdagingen in Noord-Holland zijn nu eenmaal andere dan in Limburg.” Van Gool geeft wethouders ook iets mee. ‘Wethouders hebben een enorme motivatie alle problemen lokaal op te lossen, ook als deze niet door de gemeente worden veroorzaakt. Dat siert hen, maar zou geen vanzelfsprekendheid moeten zijn. Steun en begrip van provincie en Rijk is cruciaal. It takes two to tango!”