Column Jeroen van Gool: Pas op de plaats
De kadernota's worden momenteel aan de lopende band opgesteld en vastgesteld in gemeenten. Daarmee is de bestuurlijke voorbereiding voor het verkiezingsjaar begonnen. Want wat wil je nog meenemen in de laatste begroting van deze periode? Dat is een afweging die niet in alle gemeenten even eenvoudig is, omdat nog niet helder is hoe de eenmalige compensatie van 1.3 miljard voor het gemeentefonds onder gemeenten verdeeld zal worden. Laat staan dat er zicht is op een structurele variant van deze ophoging van het gemeentefonds.
De Wethoudersvereniging benut deze periode ook om de blik vooruit te werpen op wat nodig zou kunnen zijn in de ondersteuning van lokale bestuurders. Daarvoor kijken wij vaak eerst even terug. Terugkijkend leert de ervaring dat er binnen colleges en tussen coalitiepartijen gesproken wordt over vragen als: hoe lang en stevig houden wij elkaar vast? Nemen wij afstand tot elkaar? Welke ruimte gunnen wij elkaar om weer wat politieke kleur op de wangen te krijgen? Waar profileer ik mij op? En welke zaken willen wij richting de komende begroting nog in gang zetten voor de nieuwe bestuursperiode? Of gaan wij niet over ons graf regeren? Maar ook meer persoonlijke vragen als de afweging of je doorgaat als wethouder (als die kans je door de kiezer en partij wordt gegeven). Word je lijsttrekker, -duwer of kom je helemaal niet voor op de lijst? Ga je straks de raad in als je onverhoopt geen wethouder wordt? Zorg je nu al voor een gedegen opvolging als je weet dat je niet doorgaat?
Veel vragen die er ook aanleiding toe geven om na een corona-jaar van beperkte zichtbaarheid, te laten zien welke toegevoegde waarde de gemeente heeft in onze samenleving. Daar waar de afgelopen jaren in het teken stonden van het in de steigers zetten van de te behalen resultaten, is een deel inmiddels al gerealiseerd, lonken de verkiezingen en begint de partij weer een beetje aan je als wethouder te trekken. Als wij naar de vorige periodes kijken, dan zien wij dat veel wethouders redelijk onvoorbereid het einde van het wethouderschap tegemoet te gaan. Daar organiseert de vereniging weer tal van activiteiten voor, zoals het online-naslagwerk "www.appaplein.nl", de keukenbezoeken en de loopbaandagen waar ook ontmoetingen met re-integratiebureaus worden gestimuleerd.
Van de wethouders die doorgaan horen wij niet zelden dat er weinig rust is om met elkaar na te denken hoe je de verkiezingen in gaat. Een pas op de plaats om na te denken over welke ambities er voor de komende tijd op de rol staan en nadenken over hoe reëel het is dat je daar iets in kunt betekenen als overheid. Daar gaat wel eens wat mis. De rekenkamer van Rotterdam presenteerde eind vorig jaar een rapport waarin is onderzocht welke ‘rode draden’ er te vinden zijn in de conclusies van 42 rekenkamerrapporten die de rekenkamer sinds 2009 tot en met begin 2019 heeft gepubliceerd. Hieruit bleek dat de gemeente herhaaldelijk te overmoedig en te ambitieus was en teveel (financiële) risico’s nam. Niet zelden onder politieke druk, voortkomend uit ambities uit verkiezingsprogramma’s. Ook problemen in de interne samenwerking en die met andere organisaties zorgden ervoor dat plannen vaak niet werden gerealiseerd. De gemeente hield niet genoeg rekening met de leefwereld van uitvoerders en inwoners. Hetgeen ook kan leiden tot een politieke afrekening van de bestuurders.
De Wethoudersvereniging zal komende maanden onderzoek doen naar diverse factoren van buiten die de rol en positie van het wethouderschap beïnvloeden. Denk daarbij aan de situatie zoals deze zich in Rotterdam voordeed, maar ook invloeden als de vergaande regionalisering, financiële krapte, verruwing van de samenleving en de politieke fragmentatie. Doe je voordeel met de resultaten van het aanstaande onderzoek (houd onze nieuwsbrief in de gaten en vul hem in), want ik ben ervan overtuigd dat het niet alleen voor Rotterdam geldt dat ambities niet in lijn liggen met de resultaten. Dat trekt een wissel op de verwachtingen van inwoners. En juist in deze onzekere tijden zijn de verwachtingen hoog gespannen. Daarom kan het zo gek niet zijn de verwachting te managen en een kleine pas op de plaats te maken met de ambities voor de toekomst. Wij ondersteunen u daar graag bij!
Jeroen van Gool
Directeur Wethoudersvereniging