Kwart gemeenten belegt veiligheid ook bij wethouders
In Nederland zijn in een kwart van de gemeenten wethouders actief met veiligheid, handhaving en/of openbare orde in hun portefeuille. Het toont het toenemend belang van veiligheid(sbeleid) op lokaal niveau.
In de meeste gevallen gaat het om handhavingstaken, maar ook om preventie, coördinatie en taken rondom het sociaal domein. Voor het succes van deze wethouders blijkt samenwerking met collegeleden en vooral de burgemeester belangrijk. Dat blijkt uit onderzoek van het Expertisecentrum Veiligheid van Avans Hogeschool in opdracht van de Wethoudersvereniging.
Jeroen van Gool, directeur van de Wethoudersvereniging: ‘De laatste jaren zagen we veiligheid steeds vaker terugkomen in de portefeuille van wethouders. Omdat dit eerder vooral bij de burgemeester belegd was, kan dit impact hebben op de dynamiek in het college en in de samenwerking tussen burgemeester en wethouders. Nu de coalitieonderhandelingen in gemeenten voor de deur staan, hebben we als Wethoudersvereniging een onderzoek laten doen naar de voor- en nadelen van een wethouder veiligheid, zodat de onderhandelaars een weloverwogen keuze kunnen maken. ‘
Van alle gemeenten in Nederland hebben eind 2020 welgeteld 96 gemeenten een wethouder veiligheid. Het gaat in totaal om 108 wethouders, waarvan 87 man en 21 vrouw. Lokale partijen en de VVD leverden een groot deel van deze wethouders. Er zijn enkele goede redenen voor het aanstellen van een wethouder veiligheid: een grotere bewustwording van het belang van veiligheid, een betere coördinatie tussen collegeleden, directe steun voor de burgemeester en een democratischer gelegitimeerd(er) veiligheidsbeleid. Veel wethouders veiligheid hebben handhaving en toezicht in hun portefeuille, maar houden zich ook bezig met preventie en het belang van veiligheid voor andere lokale onderwerpen, zoals het sociaal domein. Informatieveiligheid wordt overigens opvallend weinig genoemd; slechts twee wethouders hebben dat expliciet in hun portefeuille.
Samenwerking cruciaal
Voor wethouders veiligheid is het belangrijk om te investeren in relaties met hun collega-wethouders en de burgemeester. Het succes van hun functioneren hangt daar voor een deel vanaf, alsmede van een goede taakverdeling tussen de wethouder en de burgemeester. Een moeizame samenwerking tussen burgemeester en wethouder, afschuifgedrag van collegeleden die veiligheid uit hun portefeuille weren (“daar is een wethouder veiligheid toch voor?”), een mogelijk ‘politieker’ veiligheidsbeleid en te veel terughoudendheid vanuit de veiligheidspartners om samen te werken, zijn de grootste potentiële knelpunten. Overige aandachtspunten voor gemeenten en politieke partijen die eraan denken een wethouder veiligheid aan te stellen, zijn: zorgen voor een goede screening en voorafgaand aan de aanstelling het gesprek met de burgemeester voeren waarom een wethouder veiligheid nodig wordt geacht en hoe de samenwerking er in de praktijk uit kan zien, met aandacht voor ieders taken en verantwoordelijkheden. Gebruik een wethouder veiligheid niet als brevet van onvermogen richting een burgemeester, maar vooral om de lokale aandacht voor en aanpak van veiligheidsproblematiek te vergroten, binnen de gemeente en binnen het college.
Uitvoering Onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd door het Expertisecentrum Veiligheid van Avans Hogeschool, onder leiding van dr. Julien van Ostaaijen, lector Recht & Veiligheid. Het onderzoek past in de strategie van de Wethoudersvereniging om te investeren in de kennispositie van wethouders. Hiermee wil de Wethoudersvereniging een duidelijke rol pakken in de belangenbehartiging van lokale bestuurders.
