Documenten
Robin Hood wethouders
Wethouders omzeilen knellende regels
In incidentele gevallen buigen of breken wethouders wetten en regels als zij menen dat dit voor een nobel doel nodig is en andere oplossingen niet baten. Dat blijkt uit onderzoek van Avans Hogeschool in opdracht van de Wethoudersvereniging. In een aanzienlijk deel van de onderzochte gevallen ging het daarbij om hulp aan kwetsbare inwoners.
De onderzoekers spreken over Robin-Hoodgedrag. Daaronder verstaan ze gedrag van wethouders die wetten of regels buigen of breken voor een nobel doel, zoals het goede doen voor hun inwoners. De afweging hierbij is dat de regels knellen voor de inwoner en hiermee onrechtvaardige en onwenselijke situaties veroorzaken. De meeste wethouders beschouwen Robin-Hoodgedrag als onderdeel van hun bestuurlijk repertoire. Ze zetten het desalniettemin sporadisch in. Het uitgangspunt is dat ze wetten en regels volgen. Alle wethouders waren daar duidelijk in. Als wethouders dan toch een casus tegenkomen waarin de huidige wetten en regels niet volstaan, handelen ze zelden impulsief. Ze zoeken steun in hun omgeving. Dat gaat dan onder meer om het bespreken van de casuïstiek met ambtenaren en collega-wethouders. Ook hanteren wethouders hun eigen vocabulaire. Ze spreken niet over het breken van regels, maar ‘zoeken naar ruimte’, ‘treden buiten gebaande paden’, ‘zoeken een creatieve oplossing’ en/of ‘passen maatwerk toe’.
De Wethoudersvereniging hoort regelmatig van haar leden dat landelijk ontworpen regels, lokaal niet altijd uitvoerbaar blijken. Daarom gaf de vereniging opdracht dit beter in kaart te laten brengen. Voorzitter Marcelle Hendrickx: “Wij vinden dat de wetgever actiever bij het decentrale bestuur op moet halen hoe uitvoerbaar de wetten en regels zijn. Er zijn in het hele land bestuurders die graag de tijd nemen de minister mee te nemen in de knelpunten. Doe je voordeel met die lokale inzichten en luister naar de ervaring in de praktijk. Ook de Wethoudersvereniging denkt hier graag in mee.’
Het onderzoek presenteert een handreiking aan wethouders die met een casus geconfronteerd worden waarin het buigen of breken van regels een optie is. Wethouders doen er dan verstandig aan de volgende vragen na te lopen: 1) Is er binnen huidige wet- en regelgeving een oplossing te vinden? 2) Is het Robin-Hoodgedrag acceptabel en daarmee uit te leggen? 3) Met wie is het dilemma te bespreken en waar kan ik steun vinden? 4) Wat zijn de mogelijke gevolgen van het Robin-Hoodgedrag? En 5) Hoe communiceer ik over het besluit?
Het onderzoek is uitgevoerd door het Centre of Expertise Veilige en Veerkrachtige Stad en Omgeving (VVSO) van Avans Hogeschool, onder leiding van dr. Julien van Ostaaijen, lector Recht & Veiligheid. Het rapport is hier te downloaden.
Voor meer informatie over het onderzoek en naar aanleiding van de uitspraken van de Wethoudersvereniging kunt u contact opnemen met Jeroen van Gool, directeur van de Wethoudersvereniging, 06-23077736 of jeroenvangool@wethoudersvereniging.nl.
Voor meer informatie over het onderzoeksprogramma ‘Robin Hood en de rechtsstaat’, zie: lectorale rede Julien van Ostaaijen of jjc.vanostaaijen@avans.nl