Column: Lokale partijen niet meer weg te denken
We zitten iets minder dan een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen, en langzaam begin je dat te merken. De eerste berichten over steunbetuigingen verschijnen op Facebook, en nieuwe partijen zien het levenslicht. Daarbij ook opvallend veel lokale partijen, die een heel andere dynamiek brengen in de politiek.
Hoe zit het eigenlijk in Nederland met bestuurders van lokale partijen?
Na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018 levert in 196 van de gemeenten (72,6 procent) een lokale partij tenminste één wethouder. In 74 gemeenten leveren zij 2 wethouders, in 13 gemeenten 3 wethouders, en in 3 gemeenten 4 wethouders. Er waren drie gemeenten (Schiermonnikoog, Vlieland en Roozendaal Gelderland) waar het gehele gemeentebestuur gevormd werd door bestuurders van lokale partijen. (1) Lokale partijen zijn dus goed vertegenwoordigd in gemeentebesturen.
Achterstand
En ze beginnen met een flinke achterstand, net als de wethouders die ze mogen leveren. Want lokale partijen kunnen geen aanspraak maken op een deel van de ruim 25 miljoen euro subsidie die de rijksoverheid jaarlijks beschikbaar stelt voor politieke partijen. Dat kunnen alleen landelijke partijen. Bijzonder, omdat lokale partijen wel een belangrijk deel van de lokale democratie en ook van het lokaal bestuur vormen. Dat zou echt moeten veranderen, want ook een wethouder van een lokale partij heeft recht op fatsoenlijke ondersteuning. En daar is nu eenmaal geld voor nodig. Hetzelfde geldt voor training en opleiding, van groot belang voor wethouders. Als Wethoudersvereniging maken wij ons daar sterk voor, zoals ik ook al schreef in een van mijn vorige columns.
Bovendien ligt een ander gevaar op de loer: door geen subsidie aan te kunnen vragen, zijn deze partijen vaak afhankelijk van donaties. En dat maakt het risico op dubieuze schenkingen groter, en kan voor vervelende situaties zorgen als schenkers een tegenprestatie verlangen. In een tijd waarin we volop aandacht hebben voor verweving van de onder- en bovenwereld, is dat iets waar we heel alert op moeten zijn.
Kennispunt
Daarin vinden we een partner in het Kennispunt Lokale Politieke Partijen. Onlangs maakte ik kennis met ze, en ik ben onder de indruk van wat ze doen. Ze zijn twee jaar geleden opgericht, een samenwerking van ProDemos Huis voor democratie en rechtsstaat, en vertegenwoordigers van lokale politieke partijen. Het ministerie van BZK financiert het Kennispunt.
Ik ga me inzetten voor een goede samenwerking. De wethoudersvereniging is er natuurlijk ook voor bestuurders van lokale partijen. En overigens ook voor wethouders zonder partij, zoals mijn gewaardeerde collega Esmah Lahlah in Tilburg. Want het is mijn oprechte overtuiging dat iedereen baat heeft bij sterke bestuurders, professionele wethouders. Daar moeten we samen aan werken.
Marcelle Hendrickx - Voorzitter Wethoudersvereniging
(1) Bron: rapport ‘Lokale partijen in de praktijk: Een overzicht van kennis over het functioneren van lokale partijen in Nederland.’